هارمونی در موسیقی چیست؟

آموزش هارمونی در موسیقی، یکی از بنیادی‌ترین بخش‌های تئوری موسیقی است که درک آن برای آهنگسازی، تنظیم و حتی نوازندگی ضروری است. در ادامه، آموزش این مبحث را به صورت جامع و پله‌پله شرح می‌دهیم:

🎼 هارمونی چیست؟

هارمونی (Harmony) به ترکیب صداهای همزمان گفته می‌شود که با هم یک حس موسیقایی خاص ایجاد می‌کنند. این صداها می‌توانند به صورت آکورد، پلی‌فونی یا صداهای همراه (مثل بیس) باشند. هدف از هارمونی ایجاد عمق، بافت و احساس در موسیقی است.

🔹 آکوردها، پایه هارمونی
آکوردها مجموعه‌ای از نت‌ها هستند که با هم نواخته می‌شوند.

آکورد ماژور: صدایی شاد و باز

آکورد مینور: صدایی غم‌انگیز یا ملایم

آکورد افزوده و کاسته: برای فضاهای مرموز و تنش‌زا
آکوردها بر اساس درجات گام ساخته می‌شوند، مثلاً در گام دو ماژور، آکورد درجه اول (I) برابر است با دو-می-سل.

🔹 هارمونی دیاتونیک
هارمونی دیاتونیک از آکوردهایی ساخته می‌شود که تنها از نت‌های داخل گام تشکیل شده‌اند. به‌طور مثال در گام دو ماژور، هفت آکورد اصلی (I تا vii°) به شکل زیر ساخته می‌شوند:

I: Cmaj

ii: Dmin

iii: Emin

IV: Fmaj

V: Gmaj

vi: Amin

vii°: Bdim

🔹 کادانس (Cadence) چیست؟

کادانس پایان یا مکثی در جمله موسیقی است که از ترکیب دو آکورد ایجاد می‌شود. چند نوع معروف:

کادانس کامل: V → I

کادانس ناقص: هر آکورد → V

کادانس افه‌مینه: IV → I

کادانس شکسته: V → vi (نتیجه غیرمنتظره)

🔹 پیشروی آکوردی (Chord Progression)
نحوه اتصال آکوردها در طول قطعه، هارمونی را شکل می‌دهد.
نمونه‌ای از پیشروی معروف:
I – V – vi – IV
(در دو ماژور: C – G – Am – F)
این پیشروی در آهنگ‌های پاپ و راک بسیار رایج است.

🔹 آکوردهای افزونه‌دار
با اضافه کردن نُت‌هایی مثل هفتم، نهم و یازدهم، می‌توان به آکوردها رنگ و احساس جدیدی بخشید.
مثال‌ها:

Cmaj7 → C-E-G-B

G7 → G-B-D-F

Am9 → A-C-E-G-B

🔹 مدولاسیون (تغییر گام)
مدولاسیون به معنای تغییر کلید موسیقی در یک قطعه است. برای این کار از آکوردهایی استفاده می‌شود که نقش مشترک در دو گام دارند یا از آکوردهای گذرا استفاده می‌شود.

🔹 تنالیته و تونیک

تنالیته همان مرکز موسیقایی یک قطعه است که سایر آکوردها به آن گرایش دارند. تونیک (آکورد I) مرکز گراویتی هارمونی است و اغلب حس “خانه” می‌دهد.

🔹 هارمونی موازی و متضاد

هارمونی موازی: حرکت همزمان دو یا چند خط ملودی در یک جهت

هارمونی متضاد: خطوط ملودی در جهت‌های مخالف حرکت می‌کنند (زیباتر و پیچیده‌تر)

تفاوت هارمونی و ملودی در موسیقی چیست؟

ملودی، خط اصلی موسیقی است؛ مجموعه‌ای از نت‌ها که پشت سر هم اجرا می‌شوند و معمولاً همان چیزی است که با گوش شنیده و زمزمه می‌شود. مثلاً آوای یک خواننده یا لحن اصلی یک آهنگ.

هارمونی، ترکیب همزمان چند نت است که از ملودی پشتیبانی می‌کند و به آن عمق و رنگ می‌دهد. یعنی آکوردهایی که با ملودی هماهنگ شده‌اند و احساس کلی قطعه را شکل می‌دهند.

در واقع، ملودی خط افقی موسیقی است و هارمونی بعد عمودی آن.